Chodźmy na spacer!

[🇩🇪 version]

Ogród barokowy przy tak zwanym Pałacu Holenderskim w Starym Dreźnie.

Czy może być coś bardziej fascynującego niż czytanie odręcznie zapisanych wspomnień wykształconego podróżnika przemierzającego Europę na początku XVIII wieku?

Alicja Siatka czyta rękopis Nathanaela Gerlacha. Wnętrze biblioteki Politechniki Gdańskiej

Alicja Siatka czyta rękopis Nathanaela Gerlacha. fot. Karina Rojek

Wyobraźmy sobie, że jest piękny wrześniowy dzień 1727 roku. Spacerujemy z Christianem Fischerem oraz jego towarzyszami zwiedzając tak zwany Pałac Holenderski (Holländisches Palais), wybudowany w 1715 roku przez marszałka polnego Jacoba Heinricha, hrabiego von Flemminga przy ul. Miśnieńskiej [Meißnische Straße] w Starym Dreźnie, a następnie sprzedany królowi Augustowi Mocnemu i dla JKM rozbudowany. Autor „Dzienników z podróży(…)” zawarł szczegółowy opis budowli oraz jej cennego wyposażenia w tomie poświęconym między innymi etapowi obejmującemu zwiedzanie Drezna. Spoglądamy przez okna pałacu i rozkoszujemy się widokiem na park rozciągający się w kierunku Łaby.

Strona 62 rękopisu, na których wspomniany został park przy tzw. Pałacu Holenderskim w Dreźnie; całość pbc.gda.pl

Strona 62 rękopisu, na których wspomniany został park przy tzw. Pałacu Holenderskim w Dreźnie; całość pbc.gda.pl

Strona 63 rękopisu, na której wspomniany został park przy tzw. Pałacu Holenderskim w Dreźnie; całość pbc.gda.pl

Strona 63 rękopisu, na której wspomniany został park przy tzw. Pałacu Holenderskim w Dreźnie; całość pbc.gda.pl

Zamknijmy oczy i wyobraźmy sobie to, co zobaczył Christian Fischer:

„Przyjemne wrażenie, jakie pałac sprawia zostaje zwielokrotnione przez wspaniałe otoczenie: widok na park [rozciągający się] w kierunku Łaby. Po lewej – w kierunku miasta. Po prawej – na winnice. Ogród ma kształt półkolisty i [jest] niezbyt rozległy. Zaplanowano jego powiększenie o 100 stóp w kierunku Łaby. W obecnym stanie, (który jednak jako pierwszy zostanie zmieniony) [rosną tutaj] pięknie wyhodowane orzechy włoskie i kasztanowce. W alejach pomiędzy nimi są zielniki, przeciętna oranżeria oraz ponad 100 włoskich, a także kilka saskich posągów.(…)”

.
Z kolejnych wierszy dowiadujemy się, że jedna z rzeźb wykonana została z białego, delikatnego marmuru, a choć okryto ją lnianym płótnem, łatwo jest rozpoznać, że przedstawia postać kobiecą, a nawet, że jest to rzeźba niepospolitej klasy.
Autor „Dzienników(…)” wspomina także kilka posągów antycznych oraz… hieroglificznych.
Pałac, znany obecnie jako Japoński, wcześniej noszący nazwę Holenderskiego, został w latach 1727–36 rozbudowany dla króla Augusta Mocnego w kształcie barokowego, czteroskrzydłowego kompleksu z cechami modnego wówczas stylu chińskiego. Podziwiany przez Christiana Fischera ogród przypałacowy został założony w 1715 roku, w stylu barokowym, aby już w latach 1718 – 1719 uzyskać formętarasową, a to z okazji ślubu księcia elektora saskiego Fryderyka Augusta II. Ustawiono w nim barokowe rzeźby autorstwa Pietra Balestry i Antonia Corradiniego.
Jak to było w zwyczaju, przekształcano go jeszcze wielokrotnie zgodnie z następującymi po sobie modami, aż w latach 80-tych XX wieku zapadła decyzja, aby przywrócić pierwotny, regularny kształt, który także dzisiaj możemy podziwiać.
Sięgając do archiwaliów przechowywanych w zbiorach Deutsches Dokumentationszentrum für Kunstgeschichte – Bildarchiv Foto Marburg znajdujemy zdjęcia grafik ukazujących pałac i ogród ok. 1727 roku (m.in.):

Johann August Corvinus, Vue du Palais Roiale, ou de Hollande et du Iardin; prise du côté de la riviére de l’Elbe

Johann August Corvinus, Vue du Palais Roiale, ou de Hollande et du Iardin; prise du côté de la riviére de l’Elbe www.bildindex.de

Matthäus Daniel Pöppelmann, Holländisches Palais mit Gartenanlagen von der Elbfront

Matthäus Daniel Pöppelmann, Holländisches Palais mit Gartenanlagen von der Elbfront, www.bildindex.de

autorka: Alicja Siatka

p.s. artykuł jest częścią projektu transkrypcji całości rękopisu przygotowywanej w Instytucie Kultury Miejskiej we współpracy z Biblioteką Politechniki Gdańskiej.

1. Alicja Siatka, Propozycja tłumaczenia fragmentów rękopisu „Dzienników z podróży Nathanaela Iacoba Gerlacha (…)” po ich odczytaniu i transkrypcji, marzec / kwiecień 2022 r., §.87.
2. Barok jako styl w sztuce narodził się we Włoszech i w tamtejszych ogrodach należy doszukiwać się cech typowych dla ogrodu barokowego. Jednakże to największy francuski ogrodnik, André Le Nôtre stworzył wzór regularnego ogrodu francuskiego, powielanego potem na całym kontynencie. Typowe cechy to m.in.: rygorystyczna geometryczność i symetria z nieskończoną osią główną przechodzącą przez całe założenie i podkreśloną wielkim zbiornikiem wodnym (zwykle był to wielki kanał), rezygnacja
z tarasów i tworzenie otwartych założeń równinnych, centralna lokalizacja głównego budynku, dzielenie ogrodu na strefy:
od przylegających do pałacu parterów przez boskiety do partii wysokich drzew ujętych w regularne aleje, obowiązkowe formowanie nie tylko przypominających hafty parterów i średniej wysokości boskietów, ale i koron wysokich drzew.
3. Fotografia akwaforty ze zbiorów Gabinetu Miedziorytów w Dreźnie. Zapis oryginalny. Tłum. autorki: Widok pałacu królewskiego, lub Holenderskiego i ogrodu; ujęcie od strony rzeki Łaby.
4. Fotografia fragmentu miedziorytu ze zbiorów Gabinetu Miedziorytów w Dreźnie. Tłum. autorki: Pałac Holenderski z założeniami ogrodowymi od strony Łaby.
5. Alicja Siatka, Propozycja tłumaczenia fragmentów rękopisu „Dzienników z podróży Nathanaela Iacoba Gerlacha (…)” po ich odczytaniu i transkrypcji, marzec / kwiecień 2022 r., §.88.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *